Αρχαία χρόνια

Η χερσόνησος της Αττικής κατά την προκλασική και κλασική περίοδο είχε παραλία 24 μιλίων, ενώ το εμβαδόν της δεν ξεπερνούσε τα 47 τ.χλμ. Η ακτή της Αττικής σχημάτιζε ευλίμενους χώρους, προστατευμένους από νησιά που εκτείνονταν κατά μήκος των παραλιών της. Στα δυτικά διαγραφόταν ο κόλπος της Ελευσίνας, στο στενό της Σαλαμίνας βρισκόταν το ανοικτό λιμάνι του Κερατσινίου (λιμήν Ηρακλέους) και ο όρμος των Φώρων (Δραπετσώνα-Κερατσίνι) και προς τα ανατολικά το κεντρικό λιμάνι του Πειραιά και τα λιμάνια Ζέας και της Μουνιχίας, ο κόλπος του Φαλήρου οι όρμοι Αιξώνης, Ζωστήρος κ.ά.

Οι απόψεις των ερευνητών συγκλίνουν πλέον ως προς τον προσδιορισμό της ακριβούς θέσης της αρχαίας κώμης των Θυμαιταδών, την οποία ταυτίζουν με το σημερινό Κερατσίνι. Η πρώτη μαρτυρία προέρχεται από τον Πλούταρχο, ο οποίος στην αφήγηση του για τον Θησέα ανατρέχει στον αττικογράφο Κλειτόδημο.

Ο Ιωάννης Ραγκάβης λαμβάνοντας υπόψη του όσα γράφει ο Πλούταρχος πιστεύει ότι οι Θυμαιτάδες βρίσκονταν γύρω από τον όρμο των Φώρων, εννοώντας το Κερατσίνι. Σύμφωνα πιο πιθανή εκδοχή για την ίδρυση και την ονομασία της κώμης των Θυμαιτάδων, ο τόπος κατοικήθηκε για πρώτη φορά από τον Θυμοιτή ή Θυμαίτη, ο οποίος ήταν ένας από τους ελάχιστους διασωθέντες του Τρωικού πολέμου.

Τουρκοκρατία

Στα τέλη του 18ου αιώνα η μονή της Φανερωμένης Σαλαμίνας χρησιμοποιούσε την περιοχή του Κερατσινίου ως μετόχι της και διατηρούσε εκεί αγροικίες για καλλιεργητές και βοσκούς.

Επανάσταση 1821

Όταν ξέσπασε η επανάσταση του 1821, οι Αθηναίοι πληροφορούμενοι για το γεγονός της άφιξης του στρατού του Ομέρ Βρυώνη στο Χαϊδάρι εγκατέλειψαν την πόλη και μέσω του Κερατσινίου και του Πειραιά πέρασαν στην Ψυτάλλεια και στη Σαλαμίνα. Οι Σαλαμίνιοι με αρχηγό τον Γιωργάκη Γκλίστη επιτέθηκαν κατά των Τούρκων της Αθήνας στις 24 και 25 Μαρτίου του 1821. Ο Γκλίστης αν και είχε μεγάλες απώλειες κατάφερε να τον αποκρούσει και να τον σταματήσει στην περιοχή του Κερατσινίου. Μάλιστα εξ’ αιτίας αυτού κατηγορήθηκε από τους Σαλαμίνιους και αντικαταστάθηκε από τον Ιωάννη Βιένα. Nέα εκκένωση από τους Αθηναίους τον Ιούνιο του 1822 και τέσσερα χρόνια αργότερα τον Απρίλιο του 1826.

Το 1826 παρά τη δυσμενή κατάσταση όταν ο Κιουταχής έφτασε στην Αττική τον Ιούνιο του 1826 συνάντησε σθεναρή αντίσταση, αρχικά στα Λιόσια και στη συνέχεια στην Αθήνα. Ο τουρκικός στρατός εισέβαλε στην πόλη στις 3 Αυγούστου γεγονός που ανάγκασε τους υπερασπιστές να αποσυρθούν στην Ακρόπολη. Από τις 19 Ιουλίου 1826 ο πρόεδρος της κυβέρνησης Ανδρέας Ζαΐμης είχε γενικό αρχηγό των δυνάμεων Ανατολικής Στερεάς τον Γεώργιο Καραϊσκάκη.

Ο Καραϊσκάκης με λίγους άνδρες αναχώρησε για την Ελευσίνα με στρατό 5.750 συνολικά ανδρών και στις 6 και 8 Αυγούστου 1826 σημειώθηκαν αιματηρές συγκρούσεις, χωρίς κανένα τελικό αποτέλεσμα. Aμέσως μετά ο Κιουταχής άρχισε να πολιορκεί την Ακρόπολη. Στη συνέχεια ο Καραϊσκάκης στράφηκε προς τις τουρκικές φρουρές της Ρούμελης τις οποίες αντιμετώπισε με μεγάλη επιτυχία ανεβάζοντας τη φήμη του ανάμεσα στους Έλληνες δίνοντας ελπίδες σωτηρίας. Παρ΄όλα αυτά οι πολιορκημένοι στην Ακρόπολη περνούσαν δύσκολες ώρες. Η κυβέρνηση του ζήτησε να επιστρέψει στην Αθήνα για να αντιμετωπίσει τον Κιουταχή.

Ο οπλαρχηγός πήρε την απόφαση να καταλάβει την περιοχή του Κερατσινίου καθώς ήταν λίγο βορειότερα από το Πειραιά προκειμένου να μπορέσει να ανοίξει τον δρόμο προς την Ακρόπολη προχωρώντας από τον ελαιώνα της Αθήνας και παράλληλα εμποδίζοντας το εχθρικό ιππικό να τον χτυπήσει. Στο Κερατσίνι θα ήταν ευκολότερος ο ανεφοδιασμός του στρατού του.

Ο Καραϊσκάκης έφτασε στο Κερατσίνι στις 2 Μαρτίου και άρχισε αμέσως να οργανώνει την άμυνά του έδωσε διαταγή σε άνδρες να μετόχι που δέσποζε στην περιοχή. Ο Κιουταχής έσπευσε στην περιοχή με 800 στρατιώτες. Έστησε τα κανόνια του σε λόφο απέναντι από το μετόχι, τον Κορυδαλλό. Στις 4 Μαρτίου ο Κιουταχής με δύναμη 4.000 πεζών και 2.000 ιππέων επιτέθηκε στους Έλληνες. Αρχικά προέβαλαν αντίσταση όμως τα τείχη κατέρρεαν και το μεσημέρι οι Τούρκοι ετοιμάστηκαν για την τελική έφοδο.

Ο Καραϊσκάκης προχώρησε σε αντιπερισπασμό. Ο Κιουταχής χώρισε στα δύο το στρατό του και στρέφοντας το μεγαλύτερο μέρος κατά του μετοχίου. Έστειλε το άλλο τμήμα στον Καραϊσκάκη. Η ηρωική τους όμως αντίσταση έτρεψε τους Τούρκους σε φυγή με μεγάλες απώλειες. Η νίκη αυτή αναπτέρωσε το ηθικό τους.

Το στρατόπεδο του Κερατσινίου ενισχυόταν συνεχώς με Έλληνες μαχητές και μέσα σε λίγες μέρες είχε γίνει ένα από τα σημαντικότερα κέντρα επιχειρήσεων.

Μετά την απελευθέρωση

Στο Κερατσίνι ήδη από το 1825 είχαν ζητήσει να εγκατασταθούν οι Ψαριανοί που έφτασαν πρόσφυγες στην Αθήνα, το αίτημα τους όμως απορρίφθηκε. Αργότερα τα κτήματα που ανήκαν σε Τούρκους εντάχθηκαν στις εθνικές γαίες. Το μεγαλύτερο μέρος του ανήκε στους μεγαλογαιοκτήμονες που χρησιμοποιούνταν ως βοσκότοπος. Είναι φανερό ότι μετά την καταστροφή της από τους Τούρκους παρέμεινε ακατοίκητη για κάποια χρόνια.

Κατά το 1869 εγκαινιάστηκε η σιδηροδρομική γραμμή του Πειραιά. Η εξέλιξη ήταν ραγδαία ιδιαίτερα στους κλάδους της κλωστοϋφαντουργίας και της σιδηροβιομηχανίας. Eνδεικτικά αναφέρουμε ότι κατά το διάστημα 1874-1875 η κλωστοϋφαντουργία απασχολούσε 650 από τους 1.084 βιομηχανικούς εργάτες που δούλευαν στον Πειραιά, πολλοί δε από αυτούς στα εργοστάσια του Κερατσινίου.

Το 1924 η Δ’ εθνοσυνέλευση ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το προσφυγικό ζήτημα. Συγκεκριμένα στις 2 Ιουλίου 1924 ψηφίστηκε ο νόμος "περί αποκτήσεως ελληνικής ιθαγένειας υπό τον εις την αλλοδαπήν προσφυγόντων Ελλήνων το γένος εκ της Μικράς Ασίας Θράκης". Στις 10 Ιουλίου του ίδιου έτους ψηφίστηκε ο νόμος "περί απαλλαγής των προσφύγων".

Επειδή δεν είχαν τα μέσα, αποφάσισε η Σχολική Εφορία, με πρωτοστάτες τους Μιχαηλίδη, Μεταξά και το Νικόλαο, να δώσει μια γιορτή. Η γιορτή αυτή έγινε τελικά στις 25 Μαρτίου του 1926 και η αίθουσα γέμισε από πολλούς Πόντιους της Αθήνας και του Πειραιά. Μετά από τη γιορτή δόθηκε το σύνθημα να δώσουν τον οβολό τους για να αποπερατωθεί το πρώτο σχολείο της περιοχής.

Δεκέμβριος 2008